Chi họ Tô làng Đơn Chế, xã Vinh Mỹ, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế


                             Đình làng Mỹ Lợi xã Vinh Mỹ (Ảnh TL)

Khởi tổ của chi Họ Tô làng Đơn Chế, xã Vinh Mỹ, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế, là ngài Tô Văn Giám quê gốc từ Thanh Hóa (không rõ xã huyện nào) di cư đến Vinh Mỹ từ đầu thế kỷ 18, cách nay khoảng 300 năm. Ngài lấy vợ lập gia đình rồi định cư luôn tại làng Đơn Chế, xã Vĩnh Giang (nay là xã Vinh Mỹ), huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên -  Huế, lập nên chi Họ Tô Văn đến ngày nay.

Sau một thời gian làm ăn khấm khá con cái đề huề, xét vùng đất làng Đơn Chế có nhiều thuận lợi, ngài đã về quê dời mộ cha mẹ từ Thanh Hóa vào táng tại làng Đơn Chế. Vì vậy con cháu họ Tô làng Đơn Chế, xã Vinh Mỹ đã suy tôn ngài Tô Văn Giám là Thế tổ khai canh (khởi nghiệp), ngài Tô Văn Vạc là Thủy tổ. Tính từ Thủy tổ đến hậu duệ ngày nay là 12 đời, với khoảng 40 hộ, 150 nhân khẩu (70 nam, 80 nữ).

Lúc đầu chi Họ Tô Đơn Chế có 4 cành, nhưng cành 1, cành 2, cành 3 đều vô tự không có người nối dõi. Ngày nay Họ Tô làng Đơn Chế chỉ còn lại cành thứ 4, cũng là chi Họ Tô làng Đơn Chế, xã Vinh Mỹ, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế. Nghề nghiệp chính của bà con trong họ chủ yếu là nông nghiệp, một số là công chức nhà nước, giáo viên. Đời sống bà con đủ ăn một số khá giả không có hộ nghèo. Đa số bà con tập trung tại làng Đơn Chế, xã Vinh Mỹ một số công tác lập nghiệp ở các tỉnh khác. Một số ở nước ngoài.

Đời thứ 4 làm nhà thờ tạm bằng tranh tre. Đến đời thứ 7 chi họ đã xây cất nhà thờ kiên cố 3 gian 2 chái trên thửa đất 6 sào.

Năm 2004 họ tộc đã xây lăng mộ cho Thủy tổ Tô Văn Vạc khang trang đẹp đẽ. Hàng năm cứ đến ngày 16 tháng Tám âm lịch con cháu các nơi đều về tảo mộ, ngày 17 tháng Tám tổ chức kỵ Tổ Tô Văn Vạc tại nhà thờ họ.

                                                                                                          Tô Thân Ái