Trường THCS xã Phước Thành (Ảnh TL)

          Theo lời kể của các cụ cao niên: Thủy tổ chi Họ Tô thôn Cảnh An 2, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định là Tô Văn Lăng, thuộc dòng dõi Họ Tô thôn Trung Chánh, xã Cát Minh, Thị trấn Phù Cát, tỉnh Bình Định vào dạy học tại làng Hòa Cư, xã Nhơn Hưng, An Nhơn, tỉnh Bình Định. Kết hôn cùng cụ bà Họ Nguyễn (không biết tên). Hai cụ sinh rất đông con, nhưng chỉ biết người con gái thứ 10 là Tô Thị Lịnh, lấy chồng làm nghề vàng bạc. Khi góa chồng bà tái giá với ông cả làng Tân Hội, xã Phước Hưng, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Cuối đời bà đưa tiền của cho ông Tô Mãn mua 7 sào ruộng, để lo phụng sự cho cha mẹ của bà.

          Hiện phần mộ: cụ Cao tổ: Tô Văn Lăng và ông bà Mười an táng tại Gò Đình, thôn An Ngãi, xã Nhơn Hưng, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định (có bia đề tên, họ rõ).

          Ông Tô Văn Đạt con trai thứ của ông Tô Văn Lăng, sinh tại làng Hòa Cư, xã An Nhơn, tỉnh Bình Định, vào dạy học tại làng Cảnh Vân, tức thôn Cảnh An 2, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước. Ông kết hôn cùng bà Đào Thị Lạt sinh được bốn trai bốn gái là: Tô Văn Du, Tô Văn Dạn, Tô Tạo và Tô Mãn và bốn gái là Tô Thị Nhàng, Tô Thị Ngân, Tô Thị Mỹ, Tô Thị Can.

          Từ đây các đời Họ Tô kế tiếp định cư ở thôn Cảnh An 2, mà hình thành chi Họ Tô Cảnh An 2, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định.

          Căn cứ gia phả mà bà Đào Thị Lạt lập ngày 17 tháng 5 năm Thành Thái thứ 7 (tức 1895). Căn cứ những tư liệu văn bia về Thủy Tổ Tô Văn Lăng, tính đến các thế hệ mới sinh ngày nay chi hH Tô Cảnh An 2 đã được 7 đời.

          Năm 2008 bà con chi Họ Tô thôn Cảnh An 2, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định tìm về làng Gia Lạc, phủ Trung Chánh (tức xã Cát Minh, huyện Phù Cát) để nhận họ và bà con ở đây đã nhận bà con chi Họ Tô Cảnh An 2 là phái Hai.

          Năm 2011, hai chi phái một lòng quyết tâm góp công, góp của tôn tạo lại nhà thờ tại Thôn Trung Chánh, xã Cát Minh, Phù Cát, tỉnh Bình Định khang trang, đẹp đẽ. Đã quy tập mồ mả Thủy tổ, nhưng chưa xác định được kỵ nhật của ngài.

          Tết Nguyên Đán năm Nhâm Thìn (2012) bà con của chi Họ Tô Cảnh An 2, xã Phước Thành về thăm từ đường mới, ai nấy đều hớn hở và đầy vẻ tự hào “con cháu tìm về cội nguồn”.

          Hiện nay, chi Họ Tô Cảnh An 2, xã Phước Thành có 70 hộ với 180 nhân khẩu, hầu hết từ xưa đến nay sống nghề làm ruộng, ngoài ra còn nghề thợ mộc, thợ nề, buôn bán nhỏ. Khoảng một phần ba số hộ khá giả, còn lại đủ ăn, không có hộ nghèo.

          Chi họ có nhiều người được kết nạp đảng viên Đảng Cộng Sản Việt Nam từ những năm 1944 - 1945, tham gia kháng chiến chống Pháp, Nhật, sau Hiệp định Giơ-ne-vơ tập kết ra miền bắc như: Tô Hiệu xây dựng Nông trường Tây Hiếu, Nghệ An, Trần Đình Hoạch (con rể họ Tô) Thư ký công đoàn Nhà máy Super phốt phát Lâm Thao, Phú Thọ. Trong kháng chiến chống Mỹ, ông Tô Văn Thính - Tỉnh ủy viên tỉnh Nghệ An đã trở lại miền Nam chiến đấu phụ trách kinh tài, hoạt động tại Quảng Nam, Đà Nẵng.

          Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ chi họ có 3 liệt sĩ. Nhiều con cháu Họ Tô hiện đang là sĩ quan công tác trong quân đội. Có 12 cháu tốt nghiệp đại học, trong đó có 1 Thạc sĩ. Nhiều cháu có trình độ cao đẳng, đại học.

Hiện nay, chi họ chưa có nhà thờ riêng, đến ngày Giỗ Tổ - ngày 21 tháng Tư âm lịch hàng năm, con cháu về họp mặt, dâng hương tại nhà ông Tộc trưởng là Tô Văn Khế. Bà con trong chi họ đều thương yêu nhau, vui buồn có nhau và giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống.

               Tô Lạo (Đời thứ 5)