HỌ TÔ XÃ DIỄN LIÊN huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An

Họ Tô xã Diễn Liên trước đây có cuốn gia phả bằng chữ Hán, nhưng trận lụt năm 1978 đã cuốn trôi mất, nên hiện nay việc tìm về cội nguồn của Họ Tô nơi đây có nhiều khó khăn.

Theo bản gia phả bằng chữ Hán của Họ Tô xã Diễn Bích và Họ Tô xã Diễn Ngọc, thì 2 chi họ là anh em có cùng Thủy tổ và một số số liệu do đại diện chi họ là ông Tô Văn Thắng cung cấp có thể viết về Họ Tô Diễn Liên như sau:

Họ Tô Diễn Liên là dòng dõi quan đại thần nhà Minh Tô Phúc Kiến Đại tướng quân vào thế kỷ thứ 15 hoặc 16. Thủy tổ Họ Tô xã Diễn Ngọc là Tô Văn Vị, cháu nhiều đời của Đại tướng quân Tô Phúc Kiến, khoảng năm 1700 có thể bị nhà Thanh truy đuổi, phải chạy từ Quảng Đông (Trung Quốc) đến phủ Diễn Châu, tỉnh Nghệ An; cụ Tô Văn Vị kết hôn với người con gái Việt là Võ Thị Sô, sinh được 5 con trai: Tô Văn Thành, Tô Văn Lục, Tô Văn Tập, Tô Văn Bài và Tô Văn Cử.

Con thứ tư là Tô Văn Bài sống ở thôn An Lý (nay là xã Diễn Liên) trở thành Thế tổ của Họ Tô xã Diễn Liên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An; Tổ bà là Hồ Thị Mẫn. Họ Tô Diễn Liên tính từ Thủy tổ Tô Văn Vị đến nay (năm 2017) đã đến đời thứ 10 hoặc 11 với 29 hộ và khoảng 140 nhân khẩu; trong đó: có 1 hộ với 4 khẩu định cư ở Thanh Hóa; 3 hộ với 15 khẩu định cư ở Long Khánh, tỉnh Đồng Nai; có 1 hộ với 4 khẩu định cư ở Hà Nội.

Con cháu Họ Tô xã Diễn Liên sống ở quê chủ yếu làm nông nghiệp, đời sống trung bình khá, không có hộ nghèo.

Trong 2 cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc và chiến tranh bảo vệ biên giới, có 22 người tham gia lực lượng vũ trang, có 3 thương binh.

Chi họ có 7 người tốt nghiệp đại học; chi họ đã xây được nhà thờ tổ năm 2012; ngày giỗ Tổ là ngày 20 tháng Tám âm lịch.

Trong họ có cụ Tô Đình Yêm, sinh năm 1915 (mất năm 2009) là lão thành cách mạng, Trưởng ban khởi nghĩa cướp chính quyền năm 1945, là Chủ tịch Uỷ ban Kháng chiến xã (Chủ tịch đầu tiên), được tặng Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng.

                                                                                   Tô Văn Thắng