Thực hiện chủ trương của Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam về việc tổ chức  Đại hội đại biểu Họ Tô Việt Nam lần thứ V (Nhiệm kỳ 2018-2023) và tổ chức Kỷ niệm 20 năm thành lập Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam (1998-2018), tôi được vinh dự thay mặt Ban liên lạc Họ Tô tỉnh Phú Yên để báo cáo tham luận của mình trước Đại hội với các nội dung được tóm tắt như sau:

1. Đánh giá những thành tựu đã đạt được trong việc chắp nối và tìm về cội nguồn các chi Họ Tô tỉnh Phú Yên.

2. Những thuận lợi và những khó khăn đã gặp phải trong quá trình chắp nối.

3. Đồng thời đề xuất các giải pháp khắc phục cả về trước mắt và lâu dài trong tất cả 9 huyện, thị xã và thành phố Tuy Hòa trong nhiệm kỳ tới. 

Kính thưa Đoàn Chủ tịch,

Kính thưa toàn thể Đại hội

Ban Liên lạc Họ Tô Tỉnh Phú yên được thành lập lâm thời vào tháng 6 năm 2011 - nhân dịp đoàn công tác của Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam, gồm có ông Tô Bỉnh (Trưởng đoàn), ông Tô Quang Mậu (Phó Trưởng đoàn) và các thành viên có ông Tô Văn Liệt, ông Tô Thanh Cảnh đã đến Phú Yên. Trong quá trình làm việc 2 ngày ở Phú Yên, ông Tô Bỉnh đã ủy nhiệm ông Tô Minh Quang đứng ra thành lập Ban Liên lạc Họ Tô tỉnh Phú Yên.

Sau đó, Ban Liên lạc lâm thời Họ Tô tỉnh Phú Yên gồm các ông: Tô Minh Quang, Tô Minh, Tô Ngọc, Tô Miên, Tô Trí đi xe máy đến từng địa phương, bất kể ở vùng đồng bằng hay miền núi. Kết quả đã liên lạc và chắp nối được 9 chi Họ Tô trong tỉnh, đồng thời tổ chức mời họp rộng rãi để bầu ra Ban Liên lạc chính thức Họ Tô tỉnh Phú Yên, gồm ông Tô Minh Quang được bầu làm Trưởng ban, các Phó Trưởng ban gồm các ông: Tô Minh, Tô Nhiên, Tô Ngọc; các thành viên trong Ban Liên lạc gồm các ông: Tô Nhược, Tô Miên, Tô Trí, Tô Hà, Tô Vang. Đến tháng 4 năm 2013, ông Tô Đạt được bầu bổ sung vào Ban Liên lạc.

I/  NHỮNG THÀNH TỰU ĐẠT ĐƯỢC TRONG CÁC NĂM QUA:

1- Đến nay, trong toàn tỉnh Phú Yên đã liên lạc, chắp nối được 15 chi Họ Tô gồm:

- Chi Họ Tô xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa.

- Chi Họ Tô phường 3, thành phố Tuy Hòa.

- Chi Họ Tô phường 9, thành phố Tuy Hòa.

- Chi Họ Tô phường 8, thành phố Tuy Hòa.

- Chi Họ Tô xã Hòa Quang, huyện Phú Hòa.

- Chi Họ Tô xã Hòa Mỹ Đông, huyện Tây Hòa.

- Chi Họ Tô xã Hòa An, huyện Phú Hòa.

- Chi Họ Tô xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa.

- Chi Họ Tô xã An Hải, huyện Tuy An.

- Chi Họ Tô xã An Dân, huyện Tuy An

- Chi Họ Tô xã Hòa Thành, huyện Đông Hòa

- Chi Họ Tô thị trấn Phú Thứ, huyện Tây Hòa.

- Chi Họ Tô huyện Đồng Xuân.

- Chi Họ Tô huyện Sơn Hòa.

- Chi Họ Tô huyện Sông Hinh.

- Đăc điểm Họ Tô tỉnh Phú Yên là sinh sống phân tán, ít tập trung, chủ yếu phân bố ở miền núi và vùng ven biển. Đại bộ phận là làm nghề nông.

Riêng chi Họ Tô có mật độ sinh sống tập trung và đông nhất là chi Họ Tô ở xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa và chi Họ Tô xã Hòa An, huyện Phú Hòa (chiếm 1/2 số người Họ Tô trong toàn tỉnh).

2- Việc tìm về cội nguồn cũng thu được nhiều kết quả tốt đẹp. Trước đây chỉ có số ít chi Họ Tô do viết được Tộc phả nên biết được Tổ tiên là từ xứ Đập Đá (xã Hà Thanh, tỉnh Bình Định), chuyển cư vào Phú Yên cách đây khoảng 200 năm từ thời vua Minh Mệnh. Nay đã xác định được là phần đông các chi Họ Tô tỉnh Phú Yên có thể là cùng một ông Tổ là Thành Lộc hầu Tô Văn Luận. Ông người trấn Hải Dương theo chúa Nguyễn vào Nam, ở đất Bình Định. Sau con cháu đông nên một bộ phận lại chuyển cư vào Phú Yên. Hiện nay ở ngôi nhà của cụ Tô Miên, Họ Tô xã Hòa Kiến có bản sơ đồ Tộc phả ghi rõ ông Tổ đầu đời là cụ Tô Văn Luận. Và tôi (Tô Minh Quang), tháng 4 năm 2018 ra dự lễ ra mắt Ban Liên lạc Họ Tô tỉnh Bình Định, do trao đổi biết là cùng ngày giỗ Tổ 16 tháng Hai âm lịch nên đã tìm được gốc tích Tổ tiên là ở Đập Đá, huyện An Nhơn, Bình Định. Ở đây hiện có một chi Họ Tô khá đông nhân khẩu. Như vậy, không những chỉ các chi Họ Tô tỉnh Phú Yên có chung ông Tổ mà Họ Tô Phú Yên còn có quan hệ huyết thống với Họ Tô tỉnh Bình Định. Đề nghị hai dòng Họ Tô Bình Định, Phú Yên tiếp tục trao đổi, tìm hiểu để xác định rõ ràng hơn mối quan hệ thân thiết này.

3- Ban Liên lạc Họ Tô Phú Yên đã đi đến từng chi HọTô trong tỉnh, nắm danh sách các cụ ông, cụ bà Họ Tô đã cao tuổi để thăm hỏi lúc ốm đau và làm chúc thọ khi đến tuổi 80 theo đúng Quy ước của Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam.

Đến nay, chúng tôi đã tổ chức Chúc thọ 53 cụ và đưa tiễn 18 cụ về cõi vĩnh hằng. Đồng thời, trong thời gian qua chúng tôi cũng tổ chức đi thăm hỏi 5 gia đình Họ Tô có hoàn cảnh khó khăn, trong đó có 1 gia đình ở thôn Sơn Thọ, xã Hòa Kiến đặc biệt khó khăn, gia đình có 5 người con nhưng đã có 4 người bị bệnh tâm thần phân liệt, trí tuệ phát triển không bình thường (động kinh), rất cần sự chung tay giúp đỡ của cộng đồng.

4- Tổ chức thành côngLỄ ĐÂNG HƯƠNG TIÊN LINH HỌ TÔ TỈNH PHÚ YÊN ngày 30-10-2013, tổ chức tại nhà thờ của chi Họ Tô xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa. 

Về dự buổi lễ dâng hương gồm có đầy đủ đại diện cho 15 chi Họ Tô trong toàn tỉnh, gồm 120 người. Chi họ Tô ở xa nhất là chi Họ Tô ở xã Xuân Quang 3, huyện Đồng Xuân (cách 75 km, ở miền núi) cũng cử đại diện 4 người về tham dự buổi lễ dâng hương, thật đáng trân trọng.

Nhân buổi lễ này, Ban Liên lạc Họ Tô tỉnh Phú Yên cũng đã kết hợp tổ chức  gây quỹ tự nguyện đóng góp vào SỔ VÀNG HỌ TÔ PHÚ YÊN của từng cá nhân. Kết quả gây quỹ được số tiền là 13.100.000 đồng (Mười ba triệu một trăm ngàn đồng) dùng để bổ sung vào các chi phí trong việc Chúc thọ, thăm hỏi các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, đau ốm nặng và phúng viếng người trong họ qua đời.

5-  Duy trì họp Ban Liên lạc đều đặn 6 tháng 1 lần, có việc đột xuất thì liên lạc bằng điện thoại, qua Trưởng ban Liên lạc có thông báo chung để thực hiện.

 II/ NHỮNG KHÓ KHĂN , TỒN TẠI TRONG CÁC NĂM QUA:

1- Địa bàn toàn tỉnh quá rộng, đặc biệt các huyện miền núi, dân cư sinh sống hẻo lánh, cách trung tâm thành phố quá xa, việc họp hành, gặp gỡ, thăm hỏi gặp nhiều khó khăn, nhiều lúc không kịp thời.

2- Phần lớn các chi Họ Tô sinh sống ở các vùng đồng bằng miền núi, làm nghề nông, có thu nhập bình quân đầu người rất thấp so mặt bằng chung trong toàn tỉnh, nhiều chi họ chưa xây dựng, tôn tạo được khu mộ Tổ vì không có kinh phí.

Bởi các lẽ đó nên Ban Liên lạc Họ Tô tỉnh Phú Yên chưa thể huy động kinh phí để xây dựng nhà thờ Họ Tô chung của toàn tỉnh. Mặt khác, việc chọn vị trí, địa điểm để xây dựng nhà thờ chung đang gặp nhiều khó khăn.

Thực trạng các thành viên trong Ban liên lạc Họ Tô Phú Yên đa phần lớn tuổi, đau ốm thường xuyên, không tự đi xe được, như cụ Tô Nhiên (bị tai biến nằm liệt), ông Tô Ngọc và ông Tô Nhược (đã qua đời năm 2017), các ông Tô Trí, Tô Miên, Tô Minh (hiện đã lớn tuổi không tự đi xe được). Ban Liên lạc Họ Tô Phú Yên hiện tại chỉ còn 3 người. Để đáp ứng được nhiệm vụ của họ tộc trong những năm tới, chúng tôi cũng đang tìm người có đủ trình độ, năng lực, trẻ hóa để thay thế nhân sự trong Ban Liên lạc kế thừa nhiệm vụ. Nhưng đến nay chưa có người để thay thế, bổ sung vào Ban Liên lạc Họ Tô Phú Yên. Đây là những khó khăn lớn nhất, khó khắc phục nhất. Bởi vì tuổi trẻ thì họ đang rất vất vả trong việc mưu sinh, phải rong ruổi xa quê để kiếm tiền lo cho cuộc sống gia đình, tìm một người có đủ điều kiện về các mặt thì không có, người lớn tuổi thì  nhiệt tình nhưng còn nhiều hạn chế vì sức khỏe. Chúng tôi đang hết sức cố gắng về việc này.

III/ NHIỆM VỤ &  PHƯƠNG HƯỚNG NHIỆM KỲ TỚI 2018 - 2023:

Chúng tôi đã có kế hoạch sẽ tổ chức giới thiệu nhân sự bổ sung, bầu Ban Liên lạc Họ Tô Tỉnh Phú Yên (nhiệm kỳ 2018-2023) với mục tiêu trẻ hóa nhân sự nhằm đáp ứng tốt nhiệm vụ của Thường trực Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam đề ra.

Phương hướng và nhiệm vụ cơ bản của Ban Liên lạc Họ Tô Phú Yên trong những năm tới như sau:

1- Hướng dẫn, hổ trợ mọi mặt trong việc lập lại GIA PHẢ - TÔNG ĐỒ đối với các chi Họ Tô trong tỉnh bị thất lạc trong chiến tranh, hoặc chưa từng lập Gia phả để các chi Họ Tô tỉnh Phú Yên xác định được nguồn gốc và sự phát triển của chi họ.

2- Cập nhật thường xuyên danh sách các cụ Họ Tô từ 70 tuổi trở lên trong các chi Họ Tô trong toàn tỉnh để kịp thời thăm hỏi, chúc thọ. Đồng thời, cùng các chi họ lập tổng hợp danh sách từng hộ gia đình, kê khai trích ngang từng người theo mẫu quy định nhằm để Ban Liên lạc nắm được số người trong tuổi lao động, số người già yếu, trẻ em… chú ý là trình độ học vấn và nghề nghiêp của  từng người, các doanh nhân và điều tra số người Họ Tô tham gia kháng chiến các thời kỳ để phát huy, chia sẻ, giúp đỡ nhau trong họ tộc.

3- Tích cực trong việc lựa chọn phương án phù hợp về vị trí địa lý, có kế hoạch huy động kinh phí để xây dựng  Nhà thờ Họ Tô tỉnh Phú Yên.

4- Kêu gọi các Chi Họ Tô ở ven thành phố Tuy Hòa giới thiệu nhân sự để bầu vào Ban Liên lạc Họ Tô nhiệm kỳ tới, đặc biệt là lớp trẻ, sử dụng thành thạo vi tính, ứng dụng tốt các phần mềm để cập nhật và thực hiện tốt việc số hóa phần mềm GIA PHẢ HỌ TÔ PHÚ YÊN và kết nối cùng HỌ TÔ VIỆT NAM .

KẾT LUẬN:

Kính thưa Đoàn Chủ tịch

Kính thưa Đại hội

Kính thưa quý vị Đại biểu.

Phú Yên là một tỉnh thuộc vùng Duyên hải - Nam Trung Bộ. Khi Chúa Nguyễn Hoàng sai quân dẹp loạn và mở rộng bờ cõi đến Đèo Cả (ranh giới giữa Phú Yên và Khánh Hòa ngày nay), phủ Phú Yên đươc thành lập vào năm 1611 sau phủ Bình Định (1602) và trước phủ Khánh Hòa (1653), nên thời ấy có câu ca rằng: “ Ai về Bình Định thăm cha, Phú Yên thăm mẹ, Khánh Hòa thăm em”. Theo các mốc lịch sử trong việc mở mang bờ cõi của Chúa Nguyễn Hoàng, thì từ năm 1597 đã có cuộc di dân lớn từ Bình Định vào Phú Yên để định cư sinh sống. Trong đó có dòng tộc Họ Tô cũng đã di cư từ Đập Đá (tỉnh Bình Định) vào định cư ở Phú Yên. Điều này đã được minh chứng rất rõ nét qua Gia phả của 1 chi Họ Tô gồm có 16 đời, hiện đang sinh sống tại xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa. Điều đặc biệt hơn là ngày Giỗ tổ Họ Tô của tỉnh Bình Định là ngày 16 tháng Hai âm lịch hằng năm trùng với ngày giỗ Tổ của tỉnh Phú Yên mà các vị cao niên của 2 tỉnh không biết ngày giỗ này là giỗ của ai, cụ Tổ tên gì, cứ “xưa bày thì nay làm". Gia phả của các chi Họ Tô trong tỉnh phần lớn bị thất lạc trong chiến tranh.

Do vậy, đế có thể kết nối được nguồn gốc của các chi Họ Tô trong tỉnh nói riêng và trên toàn lãnh thổ Việt Nam nói chung, chúng tôi có ý kiến đề xuất như sau:   

Đề nghị Thường trực Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam đưa gia phả của các chi họ lên website Họ Tô Việt Nam để các chi họ khác có thể truy cập tìm ra điểm tương đồng, giúp cho việc Chắp nối dòng họ - Tìm về cội nguồn và cũng để học tập cách làm gia phả.

Kính thưa Đại hội!

Những thành quả đạt được, những khó khăn, tồn tại và những giải pháp khắc phục cũng như những kiến nghị của Ban Liên lạc Họ Tô tỉnh Phú Yên kính gửi đến Đại hội và Thường trực Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam mà tôi đã trình bày tóm tắt như đã nêu. Rất mong được ghi nhận hôm nay.

Cuối cùng tôi xin thay mặt cho Ban Liên lạc Họ Tô tỉnh Phú Yên kính chúc Đoàn Chủ tịch của Đại hội; kính chúc tất cả các đại biểu về dự Đại hội hôm nay được mạnh khỏe, vui vẻ, gặt hái nhiều thành tích hơn nữa, kính chúc Đại hội thành  công tốt đẹp.

Xin trân trọng cảm ơn.

                                                    BAN LIÊN LẠC HỌ TÔ PHÚ YÊN

                                                                      Trưởng ban

                                                              TÔ MINH QUANG