Mô hình trồng ớt mang lại hiệu quả kinh tế cao ở xã Khánh Sơn ( Ảnh TL)

Xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, trước đây là thôn Đông Sơn, xã Xuân Hoa, tổng Nam Hoa, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, là một vùng đất địa linh nhân kiệt, phía Tây là dãy núi Thiên Nhẫn, phía Bắc có dòng Sông Lam.

Cụ Tổ của Họ Tô Bá xã Khánh Sơn là cụ Tô Quang Hiền. Tổ bà không rõ tên là gì.

Cụ Tô Quang Hiền sinh được 3 người con trai là:

1- Con trai cả: Tô Trọng Lâm

2- Con trai thứ là Tô Trọng Toản

3- Con trai út là Tô Bá Cẩn.

Từ đây hình thành các chi của Họ Tô Bá xã Khánh Sơn.

Họ Tô Bá xã Khánh Sơn còn lưu giữ được 2 sắc phong của nhà vua tặng cho người trong họ:

Sắc phong thứ nhất tặng cho cụ Tô Đình Diễm năm 1764, đời vua Cảnh Hưng thứ 14, vì đã có công cứu nhà vua cùng đoàn tùy tùng vượt qua sông. Sau đó cụ được nhà vua phong làm quan huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An và cho thu tô toàn huyện.

Sắc phong thứ 2 “Người con chí hiếu” phong cho cụ Tô Bá Cẩn năm 1829 đời vua Minh Mạng thứ 13, vì đã có công trị bệnh cứu người, cứu mẹ mình khỏi bệnh nan y.

Tính từ cụ Tô Tô Quang Hiền đến thế hệ con cháu ngày nay, Họ Tô Bá xã Khánh Sơn đã truyền kế được 9 đời.

Nếu tính từ cụ Tô Đình Diễm thì đã 14 đời (?!) con cháu.

Hiện nay Họ Tô Bá xã Khánh Sơn có tổng số 208 hộ với 2.274 nhân khẩu, (có 519 đinh). Trong đó, một số lớn sống tại quê với nghề nghiệp chính là làm nông nghiệp. Một số đi làm ăn, lập nghiệp, định cư tại các nơi khác như: Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ chí Minh và các địa phương khác. Có nơi đã hình thành chi họ riêng, như chi Họ Tô xã Sơn Tiến, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh…

Toàn chi họ hiện có 71 kỹ sư, bác sĩ, trong đó có 6 Thạc sĩ. Hiện có 26 cháu đang theo học các trường đại học trong và ngoài nước. Có 6 doanh nhân và 26 người giữ các chức vụ giám đốc và phó giám đốc sở, cục phó. Bộ Công an, các giám đốc, phó giám đốc cấp tỉnh, các trưởng, phó ban ngành, trưởng phòng cấp tỉnh, cấp huyện và trong các trường học, bộ đội, công an.

Trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc có 126 người tham gia lực lượng vũ trang, có 32 sỹ quan từ cấp Trung tá trở lên, trong đó có ông Tô Bá Oanh là Đại tá, Cục Trại giam Bộ Công An hưởng lương tướng, có các Đại tá như: Tô Bá Hạ ở Học viện Kỹ thuật quân sự, Tô Bá Hồng.., có 1 lão thành cách mạng 1930 -1931 là ông Tô Bá Tiếu, có ông Tô Bá Trừ được Nhà nước tặng Huân chương Độc lập, có 19 liệt sĩ các thời kỳ.

Ngày nay toàn bộ anh em, bà con trong dòng tộc Họ Tô Bá xã Khánh Sơn luôn đoàn kết một lòng xây dựng dòng họ phồn vinh, thịnh vượng để xứng đáng với các đấng tiên tổ.

Họ Tô Việt Nam

(Biên tập theo Bài phát biểu tại Lễ kỷ niệm 250 cụ Tô Đình Diễm nhận sắc phong của nhà vua (1764 - 2014))