Nông dân tham quan mô hình trồng đậu phộng tại xã Xuân Quang 2, huyện Đồng Xuân, (Ảnh TL)

          Trước đây ông Tô Ngọc Bổn là đời thứ 5 Họ Tô xã Xuân Quang đã nghiên cứu lập gia phả Họ Tô xã Xuân Quang, huyện Đồng Xuân, Phú Yên. Nay ông Tô Ngọc Bổn đã mất, bản gia phả không biết thất lạc ở đâu. Các cụ cao tuổi trong họ cũng đã qua đời nên không có căn cứ để tìm lại gốc tích tổ tiên và sự phát triển của chi họ.

          Họ Tô xã Xuân Quang chỉ còn lại một bản sơ đồ phả hệ, nhưng cũng không đầy đủ. Từ bản sơ đồ đó có thể nói nguồn gốc chi Họ Tô xã Xuân Quang là:

          Cách đây khoảng 200 năm có 3 anh em Họ Tô không biết từ đâu đến.

          Một ông về xã Trung Trinh, huyện Sông Cầu, tỉnh Phú Yên.

          Một ông sau đó vào Sài Gòn, không biết ở địa chỉ nào.

         Một ông về xã Hòa Tân, huyện Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên và cũng không có liên lạc.

          Qua tìm hiểu của bà con và được sự góp ý của ông Tô Ngọc Cảnh, gần đây lại được Ban Liên lạc Họ Tô Việt Nam ở Hà Nội tham gia, nên gia phả (hệ thống tông đồ Họ Tô) ở Xuân Quang, huyện Đồng Xuân bước đầu đã có như sau:

          (Theo nghiên cứu, phần lớn Họ Tô tỉnh Phú Yên có Tổ tiên là người miền Bắc vào Bình Định, rồi cách đây khoảng 200 năm lại từ Bình Định vào Phú Yên. Họ Tô xã Xuân Quang cũng có thể như vây.)

          Dưới đây chỉ nói con cháu ông về huyện Sông Cầu là đời thứ nhất.

          Đời thứ hai: Ông Tô Ân từ Sông Cầu vào xã Phước Nhuận (nay là xã Xuân Quang), huyện Đồng Xuân, sinh 7 người con, có 5 con trai và 2 con gái. Từ đó phát triển thành chi Họ Tô xã Xuân Quang.

          Họ Tô xã Xuân Quang nay đã đến đời thứ bảy. Hiện có 58 hộ với 128 nhân khẩu.

          Đến đời thứ ba đã xây được nhà thờ Tổ.

          Người Họ Tô xã Xuân Quang chủ yếu sống bằng nghề nông, một số làm nghề thủ công như đan lát, làm gạch ngói… Đời sống trung bình và khá.

          Đến đời thứ tư trong họ có ông Tô Trác trong kháng chiến chống Mỹ là Tỉnh ủy viên, Bí thư Đảng bộ miền Tây tỉnh Phú Yên, hy sinh được công nhận là liệt sỹ.

          Đời thứ năm có ông Tô Nhiên, sinh năm 1936 là bác sỹ, nguyên Giám đốc Trung tâm y tế huyện Xuân An, nguyên Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ tỉnh Phú Yên, được tặng danh hiệu Thầy thuốc ưu tú năm 2003.

                     Theo tư liệu do ông Tô Nhiên cung cấp.