Kim Xá gìn giữ di sản văn hóa Hát Xoan (Ảnh TL)

Theo Gia phả các cụ để lại, được viết năm 1900 bằng chữ Hán, nay Viện Hán Nôm đã dịch ra chữ Quốc Ngữ thì được biết: Cụ Cao Tổ sinh ra Cụ Tổ của chi họ Tô thôn Hạ Chuế, xã Kim Xá, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc, vốn dòng Thanh Hóa, xã An Thái, phủ Quảng Hóa, tên là Tô Hữu Sỹ, làm quan Triều Lý, chức Thượng Vệ Liệt Quận Công, không may gặp thời rối ren, có chí lớn một mực trung thành, rạng rỡ tấm lòng son, không chịu thờ hai vua, nên lưu lạc tới xã Thổ Khối, tỉnh Bắc Ninh và ở lại đó. Nhưng ở đây quan quân hay tuần phòng xét hỏi nghiêm ngặt, chẳng dám ở lâu, cụ lại phiêu dạt đến tỉnh Sơn Tây sống nhờ sống gửi ở xã Báo Văn (trước đây tên là Hổ Khâu). May thay trời phù hộ người tốt, ban cho nhiều con cái, cụ sinh hạ được 5 người con trai. Đặt tên con thứ nhất là Lý, con thứ hai là Điền, con thứ ba là Cường, con thứ tư là Bản, con thứ năm là Tồn.

Tất cả các con đã trưởng thành nhưng gia cảnh còn bần hàn, không đoàn tụ được, phải di dời mỗi người một nơi. Sau này hình thành các chi phái.

Chi Họ Tô thôn Hạ Chuế là thứ ba. Cụ Tổ là con trai thứ ba của Quận Công,  húy là Tô Văn Cường dời đến xã Kim Xá, huyện Vĩnh Tường, lấy vợ sinh được nhiều con cái (không nhớ tên Tổ bà).

Tính từ cụ Tổ Tô Văn Cường đến nay đã truyền kế được 12 đời. Toàn chi họ hiện có 30 hộ với 160 nhân khẩu và 50 đinh.

Người họ Tô xã Kim Xá chủ yếu làm nông nghiệp. Rất ít người thoát ly và có chức vụ cao, chủ yếu tham gia quân đội đã phục viên, còn một số ít đang công tác trong và ngoài quân đội.

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp có 2 liệt sĩ. thời chống Mỹ có 1 liệt sĩ. Hiện nay có 3 Trung tá, 1 Thiếu tá, 1 Đại úy đang phục quân đội.

Trước năm 2000 kinh tế các gia đình còn nhiều khó khăn. Từ năm 2000 trở lại đây, kinh tế các hộ phát triển mạnh, 100% đủ ăn, đủ mặc, xây dựng nhà 3 tầng, tiện nghi đầy đủ, không có hộ nghèo.

Chi Họ luôn chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Chi Họ từ trước đến nay luôn sống đoàn kết, yêu thương đùm bọc nhau nhất là những khi gặp khó khăn hoạn nạn.

Ở thôn Hạ Chuế, từ bao đời nay Họ Tô sống xen kẽ cùng nhiều họ khác. Nhưng người Họ Tô luôn chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, luôn yêu thương đùm bọc nhau nhất là những khi gặp khó khăn hoạn nạn, đồng thời luôn sống đoàn kết, vui vẻ, tôn trọng, giúp đỡ lẫn nhau với các họ khác nên được mọi người yêu mến, vị nể.

Hằng năm chi họ duy trì đều đặn việc họp họ và giỗ chạp họ. Năm 2013 chi họ đã xây được mộ cụ Tổ Tô Văn Cường.

                              Tô Văn Chính