Kính cáo

Kim thiên nhị vị đại khoa Tô Lê Hiến Giản và Hiến Tứ

Tại đền chính Đức thánh cả

Di lệ kế thừa giỗ Vương thần Tô thường niên

Kính thỉnh Hoàng tổ, Liệt vị hậu hiền

Miêu duệ tử tôn, Đồng dự tế hội

 

Cung duy tiên linh

Hôm nay ngày chín tháng tám năm Đinh Dậu

Ơn nghĩa cháu tằng tôn của Thái úy Tô Hiến Thành

Hai ông bà Tô Hiến Chương và Lê Thị Nga

Đã song sinh ra Lê Hiến Giản và Hiến Tứ

Con cháu nay ơn dày tiên tổ sống chan hòa

Nhớ nguồn cội xin dâng lễ giỗ hai đại khoa

 

Nhớ linh xưa

Hiến Giản Bảng nhãn và Hiến Tứ Đệ tam Tiến sĩ

Được sinh ra ngày mườitháng hai năm Tân Tỵ

Đại Đồng,Tiểu Đồng là tên gọi sinh ra

Lớn lên đi học là Hiến Phủ, Hiến Tứ

Tư chất thông minh, thi Hương đỗ đầu khoa

 

Rồi đến

Mùa xuân Đời Vua Trần Duệ Tông năm Giáp Dần

Ở cung Trùng Hoa phủ Thiên Trường mở thi đình

Phủ đổi tên là Giản vì phạm húy tội quân thần

Khoa thi năm ấy Hiến Giản đỗ Bảng nhãn

Đỗ Tiến sĩ đệ Tam Giáp là Hiến Tứ

Dân gian tương truyền ngợi ca vang mọi xứ:

“Một nhà khoa bảng hai người đỗ

Muôn thuở cương thường một nếp riêng”

 

Rồi sau đó

Bảng nhãn Hiến Giản được giao trấn thủ Thiên Trường đô

Đại khoa góp công mở rộng vùng Giao Thủy đất thiêng

Thành công về cung làm Ngự sử Trung Đại phu

Còn Hiến Tứ lên Cao Bằng đi trấn thủ

Đã có công dẹp tan giặc vùng Quảng Ninh

Đánh đuổi giặc Chiêm ra khỏi bờ cõi mình

Được Vua phong Trấn nam Tướng, Hạ Đại phu

 

Nhưng mà nhị vị

Lòng nhớ quê hương dù làm quan lớn triều đình

Hai đại khoa vẫn xin Vua về quê thăm thú

Góp công sức xây hành cung tại trang Thượng Lao

Giúp tiền của dẫn thủy nhập điền khơi sông đào

Đắp đường chia ruộng thành ô kiểu chữ Tỉnh

Khuyên dân ăn, ở, cấy trồng, cuộc sống thanh bình

Rồi cho đào ngòi dẫn nước chảy quanh làng

Thông với sông Đào, sông Hồng để tưới tiêu

Thuyền bè qua lại sông Hồng được dễ dàng

Sầm uất Thượng Lao, Xối Thượng biết bao nhiêu

 

Nhưng rồi thời cuộc

Bảng nhãn Hiến Giản và Tiến sĩ Hiến Tứ

Ra làm quan vào đúng thời kỳ nhà Trần suy

Hồ Quý Ly chuyên quyền, mưu phế trất Vua

Uy quyền xã tắc lung lay, vận nước nguy

Hồ Quý Ly sát hại nhiều trung nghĩa sỹ

Hiến Giản giận sôi bạo ngược Hồ Quý Ly

Quý Ly dụ, mua Trung Đại phu Ngự sử

Song không lay chuyển lòng ái quốc trung quân

Của Hiến Giản đối với Vua, vương triều Trần

 

Cho nên

Thường ngày đến làm ở nhà chính sự đường

Thấy Hồ Quý Ly ngồi trên ghế sơn đen

Ngang ngược, mưu mô đoạt ngai vàng thật tai ương

Hiến Giản giận dữ bằng mấy vần thơ hoen

Hồ Quý Ly nghe giận sôi đầy hận thù

Còn Hiến Giản Vua tin phong làm Đại phu

 

Và dẫn đến

Sự kiện rung động các trung thần nghĩa sỹ

Do Thượng tướng Trần Khát Chân đã cầm quân

Đứng lên cùng với Thái bảo Trần Nguyên Hãn

Thượng Trụ Trần Nhật Đôn, Thượng thư Hà Đức Lân

Đại phu Hiến Giản và Hạ Đại phu Hiến Tứ

Mưu diệt Hồ Quý Ly mong cứu vãn nhà Trần

 

Nhưng rồi

Sự không thành, những trung thần, nghĩa sỹ mưu dự

Tổng cộng hơn ba trăm bảy mươi người bị tử

Khi hành hình Hiến Giản vẫn ung dung cảm khái:

“Tấc kiếm trừ gian trời đất biết

 Tấm lòng báo quốc quỷ thần hay”

 

Than ôi

Ngày mười hai tháng mười hai năm Kỷ Mão

Ngày hai Đại phu Lê Hiến vĩnh biệt đời

Sinh ly cùng ngày tháng cùng thời tử biệt

Đất trời chứng giám lòng trung kiên lẫm liệt

Vua đã ban cho an táng tại Thượng Lao

Bên con ngòi năm xưa Đại phu cho đào

Viếng song sinh Đại phu câu đối nghĩa cao:

“Phù chính nghĩa lòng son lẫm liệt không bao giờ mất

Hết lòng trung khí mạnh mãi mãi vẫn như còn...”

 

Và nhớ ghi

Lăng Hiến Giản được dựng xây vào thời Vua Thành Thái

Bốn mặt Đông, Tây, Nam, Bắc đề thơ mãi không phai

Trong tâm thức người dân Xối Thượng, Thượng Lao

Hai vị không chỉ song toàn văn võ cao

Trung nghĩa, trung quân ái quốc với nhà Trần

Mà còn được suy tôn bậc thánh các đại nhân

Đức thánh cả Hiến Giản, thánh hai Hiến Tứ

Ghi tụng lại nhiều trong sử sách thánh thư

 

Tiếp theo

Đời Hậu Trần Giản Định đế truy phong tước

Cho hai thánh là “Nhất tự tịnh kiện vương”.

Năm Bính Ngọ Lê Lợi tiến quân ra Bắc

Qua Thượng Lao được hai thánh  hiện báo mộng

Dẹp giặc Minh lên ngôi Vua đã truy phong

Cho hai Đại phu là “Thượng đẳng phúc thần”

Và cho thờ làm Thành hoàng làng cho dân

 

Rồi đến

Thời Vua Lê Chiêu Tông bị nhà Mạc soán ngôi

Thái tử Duy Ninh đến trước đền đóng quân

Được thánh đền hiện xin giúp trong báo mộng

Ứng nghiệm Thái tử thắng giặc thù lan rộng

Lên ngôi Vua gia phong Hiến Giản bốn chữ

“Quan phục linh ứng” cho thánh cả chính đền

 

Và tiếp theo

Đến Triều Nguyễn, xét thấy hai thánh nghĩa, trung

Chưa đâu và bao giờ ứng bốn chữ cùng

Cùng sinh một ngày và cùng đỗ một khoa

Cùng làm quan một triều, cùng chết một ngày

Nên Triều Nguyễn đã ban Quốc tế, liên hoan

Và nơi thờ thánh có tên là Áng quan

 

Nay kính cáo Tô Lê thánh linh!

Chuyện tâm linh về Đức thánh cả thánh hai

Người đời khắp Thiên Trường xưa về kính bái

Ngày giỗ hai thánh đại lễ tế diễn ra

Kiệu rồng, lọng thánh, nam nữ tế, kiệu hoa

Khắp đường thôn rợp cờ, hoa, trướng dọc, ngang

Trên không hương, khói, phấn hoa dưới hào quang

Dâng nhang trước linh án thánh cả và hai

Vái lạy xin linh nghiệm thánh ban cho phải

Nước hòa bình, đất Việt an lành mãi mãi

Hậu duệ tộc Tô chung máu đào tiên tổ

Cẩn xin hai thánh Tô linh thiêng phù hộ

Cho con cháu mạnh giầu, đông vui dòng họ

 

Nay thưa rằng:

Những lời nguyện cầu này mong tới thánh tuyền

Lòng thành ngẩng mặt lên trông chờ chứng giám!

 

Tô Duy Phương nghiêng mình,

Cẩn cáo!

                                                Nam Định, ngày 09 tháng 08  năm Đinh Dậu (28-09-2017)

 

                                                                                 Tô Duy Phương