Nguồn nước sau khi xử lý tại Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá được bổ cập vào sông Tô Lịch. Ảnh: Nguyễn Hải

          Với yêu cầu xử lý tận gốc nguồn gây ô nhiễm, hồi sinh sông Tô Lịch, cùng với việc dẫn nước từ hồ Tây; từ ngày 20-9, sông Tô Lịch còn được tiếp thêm 200.000m3 nước đạt chuẩn sau xử lý từ Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá, tạo dòng chảy, giữ ổn định cao trình 3,5m cho dòng sông. Thành quả này bắt nguồn từ ý kiến chỉ đạo xuyên suốt của Tổng Bí thư Tô Lâm và sự vào cuộc quyết liệt, khẩn trương của Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội cùng các sở, ngành, đơn vị, doanh nghiệp liên quan. Như vậy, sau gần một năm triển khai đồng bộ các giải pháp, sông Tô Lịch - từng bị coi là “dòng sông chết” của Thủ đô đang từng ngày thay đổi diện mạo.

          Tiến độ thần tốc, kết quả rõ nét từng ngày

          Tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ngày 27-11-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu “xử lý tận gốc nguồn gây ô nhiễm, hồi sinh các dòng sông, đặc biệt là sông Tô Lịch”. Đây được coi là mệnh lệnh chính trị, mở ra bước ngoặt quan trọng cho công cuộc cải tạo dòng sông gắn liền với lịch sử và đời sống của hàng triệu người dân Thủ đô.

          Ngay sau chỉ đạo, Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội đã tổ chức nhiều cuộc họp chuyên đề, thành lập tổ công tác liên ngành và đưa dự án cải tạo sông Tô Lịch vào diện “làn xanh” - mức ưu tiên cao nhất để giải quyết nhanh mọi thủ tục đầu tư và triển khai ngoài hiện trường. Các sở, ngành, như: Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường, các xã, phường dọc sông Tô Lịch… đều được giao nhiệm vụ cụ thể, chịu trách nhiệm tiến độ từng hạng mục. Doanh nghiệp thi công tổ chức làm việc 3 ca liên tục, tận dụng tối đa thời gian, huy động thêm thiết bị và nhân lực.

          Để bảo đảm tiến độ, nhiều rào cản về giải phóng mặt bằng, đấu nối hạ tầng, thủ tục kỹ thuật đã được tháo gỡ kịp thời. Thành phố còn tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân ủng hộ dự án, nhất là những hộ dân ven sông phải di dời hoặc tạm thời điều chỉnh sinh hoạt. Chính sự đồng thuận xã hội đã tạo thêm động lực để các lực lượng thi công bứt phá, rút ngắn thời gian thi công so với kế hoạch ban đầu nhiều tháng.

          Chỉ trong chưa đầy một năm, hàng loạt hạng mục trọng điểm liên tiếp hoàn thành, khẳng định quyết tâm “thần tốc” của toàn hệ thống chính trị. Đến ngày 15-8, toàn bộ 63 cửa xả bổ sung đã thi công xong, nâng tổng số 345 cửa xả trên sông Tô Lịch được thu gom về Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá, bảo đảm lưu lượng xử lý 200.000-230.000m³/ngày-đêm. Đây là bước ngoặt quan trọng giúp loại bỏ lượng lớn nước thải sinh hoạt vốn gây ô nhiễm trầm trọng cho dòng sông.

          Chỉ 10 ngày sau, hạng mục cửa phai đập điều tiết cũng hoàn thành, giúp duy trì mực nước 3,5m và kịp thời hỗ trợ thoát nước trong các đợt mưa bão số 5, 6. Việc này không chỉ bảo đảm an toàn chống ngập, mà còn tạo điều kiện hình thành dòng chảy ổn định, giảm hiện tượng bùn đọng, tăng khả năng tự làm sạch.

Ngày 9-9, tuyến ống dẫn từ hồ Tây về sông Tô Lịch qua kênh TE3 đưa vào hoạt động, bổ sung nguồn nước sạch từ hồ Tây mà không lẫn nước thải. Đây là giải pháp kỹ thuật đột phá, giúp sông Tô Lịch có thêm nguồn cấp nước tự nhiên, đồng thời giữ cho nước thải trên kênh TE3 tiếp tục được dẫn về Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá để xử lý.

          Đặc biệt, đến ngày 20-9, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Hà Nội đã dẫn dòng nước sau xử lý của Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá về sông với lưu lượng 200.000-230.000m³/ngày-đêm, dự kiến nâng dần lên 270.000m³/ngày-đêm, bảo đảm duy trì mực nước ổn định 3,5m. Đây được xem là bước hoàn thiện quan trọng, đưa dòng sông trở lại trạng thái “sống”, có dòng chảy liên tục quanh năm.

          Cùng với các công trình hạ tầng, cảnh quan hai bên bờ sông cũng được cải thiện đáng kể. Nhiều đoạn sông vốn đặc quánh bùn đen, nay đã xuất hiện dòng chảy trong xanh, hệ sinh thái thủy sinh dần phục hồi, mùi hôi giảm rõ rệt. Người dân sống dọc hai bên bờ sông đã có thể dạo bộ, tập thể dục mà không còn lo mùi khó chịu như trước. Nhiều hộ dân bày tỏ phấn khởi khi không gian sống được nâng cao, giá trị bất động sản khu vực ven sông cũng bắt đầu tăng.

          Đưa sông Tô Lịch trở thành “dòng sông văn hóa - du lịch”

          Hà Nội xác định, sau giai đoạn “thần tốc” đưa dòng nước sạch về sông Tô Lịch, công tác duy trì và quản lý lâu dài mới là yếu tố then chốt. Lãnh đạo thành phố khẳng định sẽ tiếp tục giám sát chặt chẽ để bảo đảm chất lượng công trình, đồng thời kết hợp các giải pháp quản lý nguồn thải sinh hoạt và công nghiệp, trồng cây xanh ven bờ, phát triển không gian công cộng ven sông, đưa sông Tô Lịch trở thành “dòng sông văn hóa - du lịch” của Hà Nội.

          Để đạt mục tiêu này, Sở Xây dựng Hà Nội cùng các đơn vị liên quan tiếp tục vận hành 24/7 hệ thống cống, trạm bơm, đường ống; kịp thời khắc phục sự cố nếu có, tránh bất kỳ gián đoạn nào. Thành phố cũng nghiên cứu áp dụng công nghệ xử lý nước hiện đại hơn, kết hợp cảm biến tự động giám sát chất lượng nước và cảnh báo sớm ô nhiễm.

          Các chuyên gia môi trường đánh giá, dự án cải tạo sông Tô Lịch là mô hình điển hình về sự phối hợp hiệu quả giữa trung ương và địa phương, giữa khu vực công và tư nhân. Thành công này không chỉ hồi sinh một dòng sông huyết mạch của Thủ đô, mà còn mở ra hướng đi cho hàng loạt con sông đô thị khác đang chịu áp lực ô nhiễm.

          Từ chỉ đạo mạnh mẽ của Tổng Bí thư Tô Lâm, sự chỉ đạo khẩn trương của Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội đến sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ngành, doanh nghiệp, quá trình “hồi sinh” sông Tô Lịch là minh chứng cho quyết tâm và năng lực tổ chức thực hiện của cả hệ thống chính trị. Đây cũng là bài học quý cho các dự án cải thiện môi trường trên cả nước, thể hiện khát vọng xây dựng Thủ đô xanh, sạch, đáng sống - nơi mà những dòng sông từng ô nhiễm nặng nề, nay đang dần trở lại vẻ đẹp vốn có.

          Hoàng Sơn  (Hà Nội mới)