Lễ Hội truyền thống Đền Xám thôn Lạc Đạo, xã Hồng Quang, Nam Trực (Ảnh TL)

                   Mộc hữu bản thủy hữu nguyên

Người không rõ gốc sao nên thân người?

          Đó chính là lời mở đầu cuốn Phả Đồ của chi Họ Tô Duy thôn Lạc Đạo, xã Hồng Quang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định, được hoàn thành và chính thức công bố trong chi họ dịp tiết Thanh Minh năm 2010.

          Thủy tổ chi Họ Tô Duy thôn Lạc Đạo là cụ Tô Duy Bách. Tính từ Thủy Tổ Tô Duy Bách đến các thế hệ mới sinh, chi họ đã truyền kế được bảy đời. Với tổng số “đinh” của chi họ mới hơn 30 người.

          Ngày 3 tháng 4 năm 2010 Cành trưởng Tô Duy tổ chức cuộc họp tại từ đường Họ Tô xã Hồng Quang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định để công bố phả tộc chính thức. Đại diện 20 gia đình cả nội và ngoại tộc tề tựu đông đủ, ai nấy đều rất vui mừng. Vì mới chỉ là bản phả đồ nhưng nhìn vào cái “cây” đó, mọi người biết “cội rễ” của mình. Hiểu quá khứ, từ đó biết hiện tại mình đang ở đâu. Phải xưng hô thế nào với những người trước kia chỉ “phong thanh” là có họ nhưng không biết chính xác, mà người Việt chúng ta vốn coi nặng phép xưng hô, đặt tên, kỵ húy, nhất là ở các làng quê…

          Đến tiết thanh minh tháng Ba Âm lịch năm 2011 bản tộc phả đã được in sao gửi đến các gia đình nội ngoại tộc Họ Tô Duy. Có tộc phả con cháu hiểu biết những người con ưu tú của chi họ: Cụ Tô Duy Châm được bà con gọi là Hương Nho, vì nức tiếng học giỏi, đỗ đầu kỳ thi Hương. Đời thứ tư: Cụ Tô Duy Định chỉ huy Đại đội 40 huyện Nam Trực anh hùng bộ đội địa phương quân, ông từng giữ cương vị Huyện đội phó. Ông đã nhiều lần chỉ huy đánh tề diệt bốt trong kháng chiến chống Pháp. Nhiều trận thắng bằng phương pháp”độn thổ” tài tình của ông ở vùng Bùi Chu, Xuân Trường, đã được đích thân Tổng Bí thư Trường Chinh tặng cho súng ngắn côn bát. Gần đây Huyện Nam Trực đã mời ông là người làm chứng và dựng quay thành công cuốn phim lịch sử về Huyện đội Nam Trực.

          Đời thứ năm: Trưởng họ, ông Tô Duy Phương, là Phó giáo sư, Tiến sĩ, Nghiên cứu viên cao cấp của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, là giáo sư Thỉnh giảng tại Học viện Khoa học công nghệ tiên tiến Hàn Quốc những năm đầu thế kỷ 21. Hiện nay là Ủy viên Đoàn Chủ tịch Hiệp hội Đúc Châu Á.

          Với truyền thống hiếu học, ham làm và yêu nước đó, trai gái đời thứ sáu chi Họ Tô Duy có nhiều người đã tốt nghiệp đại học, tiếp tục học lên cao, người phát huy tài hoa làng nghề chăm trồng cây cảnh, người làm nhà giáo, thầy thuốc, nhà báo, công an, người làm ngành tài chính ngân hàng, công nghệ thông tin, . . . ai nấy đều ra sức làm việc lợi nhà ích nước, tích cực xây dựng cộng đồng, xã hội và truyền cho con cái niềm tự hào về truyền thống chi họ để cả nhà, cả tộc người sau tiếp bước người trước mà phấn đấu.

          Trong vòng hai năm sau khi thông tỏ Phả Đồ, chi họ đã chung sức đồng lòng tiến hành việc xây mộ Tổ, sửa sang khu nghĩa trang dòng họ, tu bổ từ đường, theo phương châm thiết thực, bền vững. Chi họ cũng đã tổ chức chu đáo việc tìm và đưa di hài liệt sĩ Tô Duy Sướng, em trai ông Tô Duy Phương từ Bình Phước về an nghỉ tại nghĩa trang liệt sĩ quê nhà.

            Tô Duy Phương (Trưởng họ, đời thứ 5)