Xã Đông Yên xây dựng nông thôn mới (Ảnh TL)

          Xã Đông Yên, huyện Quốc Oai, Hà Nội có 4 chi Họ Tô. Trong đó có chi Họ Tô Văn thôn Đông Thượng nghe nói từ Nghệ An ra; chi Họ Tô Hiến thôn Đông Thượng;  chi Họ Tô Văn thôn Yên Thái; chi họ Tô Văn thôn Đông Hạ đã ở đó từ rất lâu đời và có thể có quan hệ huyết thống với nhau.

          Năm 1970, ông Tô Hiến Ty – Tộc trưởng chi Họ Tô Hiến thôn Đông Thượng, ông Tô Văn Sợi – Tộc trưởng chi Họ Tô Văn thôn Yên Thái và bà Tô Thị Đen – Trưởng nữ Họ Tô Văn thôn Đông Hạ (cụ Tô Văn Khánh thân sinh bà Tô Thị Đen không có con trai và cũng không có anh em), đã gặp nhau và nhận nhau có cùng huyết thống, nhưng lúc ấy tài liệu của từng chi họ còn sơ sài nên chưa phân định được thứ bậc.

          Đến năm 1990, ba chi họ lại gặp nhau lần nữa và xác định:

          Chi Họ Tô Hiến thôn Đông Thượng là cành trưởng; đệ nhất Thế tổ là cụ Tô Hiến Kiên và Tỉ tổ là bà Nguyễn Thị Lợi.

          Chi Họ Tô Văn thôn Yên Thái là thứ hai; đệ nhất Thế tổ là cụ Tô Văn Thái và Tỉ tổ là cụ Đỗ Thị Lực.

          Chi Họ Tô Văn thôn Đông Hạ là thứ ba; đệ nhất Thế tổ là cụ Tô Văn Trung và Tỷ tổ là cụ Nguyễn Thị Lan.

          Họ Tô Văn thôn Yên Thái thờ cụ Tô Văn Thái là Thủy tổ, nhưng thực ra trên cụ Thái còn có nhiều đời nữa; vì theo tục lệ xưa là  “Ngũ đại mai thần chủ”, con cháu chỉ thờ cụ tứ đại, khi đó là cụ Tô Văn Thái, còn cụ ngũ đại trở về trước nữa thì chôn bài vị mà không thờ, nên con cháu hiện nay không biết đích thực Thủy tổ của mình là ai, từ đâu đến Đông Yên và từ Thủy tổ đến nay là bao nhiêu đời. Cụ Tô Văn Thái trước kia ở Đông Hạ, do điều kiện kinh tế con cháu đã chuyển sang Yên Thái đến nay đã gần 200 năm. Mộ cụ ông vẫn còn ở Đông Hạ, đặt ở Gò Sui, cụ mất ở Đông Hạ ngày 12 tháng Giêng âm lịch. Tỷ tổ là cụ Đỗ Thị Lực mất ngày 19 tháng Bảy âm lịch, mộ đặt tại Gò Giữa thôn Đông Thái. Tính từ cụ đệ nhất Thế tổ Tô Văn Thái, chi Họ Tô Văn thôn Yên Thái nay đã đến đời thứ 9, có 63 hộ với 252 nhân khẩu.

          Vào đầu những năm 1960 của thế kỷ trước, có một số hộ đã đi xây dựng nông trường ở Lương Sơn, Kỳ Sơn, Cao Phong (tỉnh Hòa Bình), có 8 hộ với 24 nhân khẩu. Một số hộ sang huyện Gia Lâm (Hà Nội) và lên tỉnh Thái Nguyên làm ăn rồi định cư lại đó. Bà con vẫn thường xuyên liên hệ với quê hương và vẫn về quê họp mặt vào dịp đầu xuân hoặc ngày giỗ Tổ 12 tháng Giêng.

          Hiện nay cho chi họ đã xây được mộ Tổ, lập gia phả và xây dựng nhà thờ. Nghề nghiệp chính của chi họ là làm ruộng. Đời sống ở mức trung bình, vẫn còn 3 hộ nghèo.

          Trong hai cuộc kháng chiến và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, chi họ có 13 người tham gia lực lượng vũ trang, có 2 liệt sĩ chống Pháp và 3 liệt sĩ chống Mỹ.

          Trong chi họ có 14 người tốt nghiệp đại học, trong đó có 2 người là thạc sĩ.

                                                                                            Tô Văn Hữu

                                                                                  (Tộc trưởng đời thứ bảy)